HISTORIA KAMIENNOGÓRSKIEGO RATUSZA

Historia kamiennogórskiego magistratu sięga 1564 roku, kiedy to na miejskim rynku wybudowano Ratusz z wieżą o wysokości 136 stóp. 11 października 1638 roku wybuchł w Kamiennej Górze ogromny pożar, który strawił prawie całe miasto. Ocalał tylko kościół i 5 innych budynków. Spłonął również kamiennogórski Ratusz. W 1660 roku został on jednak odbudowany według zachowanych projektów na podobieństwo spalonego gmachu. Budynek stał na rynku miejskim, aż do 7 września 1831 roku, kiedy to o godzinie 17.30 zawaliła się  42-metrowa ratuszowa wieża. Pozostałą część gmachu użytkowano jednak jeszcze przez wiele lat. W 1873 roku stary budynek Ratusza został wyburzony, a na jego miejscu wybudowano miejską promenadę.

Do chwili wybudowania nowego budynku magistratu siedzibą władz miejskich była kamieniczka zachowana do dziś przy ul. Karola Miarki 25, którą rajcy miejscy odkupili od kupca Conrada I. 

14 kwietnia 1902 roku powołano komisję, która zajęła się organizacją budowy nowego gmachu magistratu. Konkurs na projekt nowego Ratusza wygrali  architekci  z  Wrocławia  -  Gatze  i  Böttcher. Projekt   zatwierdzono 3 marca 1904 roku, a już w 1905 roku budynek nakryto dachem oraz wykończono wieżę i wnętrze. Nowy budynek magistratu zlokalizowano na placu powstałym po wyburzeniu w 1837 roku dawnej Bramy Górnej.

  NOWY  BUDYNEK  RATUSZA

Nowy ratusz został wybudowany w stylu neorenesansowym. Fasada główna budynku składa się z trzech brył:

• niższej - zwróconej do placu elewacją boczną,
• wyższej - zwróconej do placu ścianą szczytową,    
• wieży, wtopionej między dwie pierwsze bryły.

Na wieży znajduje się płytki wykusz, na którym umieszczono napis 1904-1905, upamiętniający okres budowy ratusza. Na wykuszu elewacji widoczne są cztery płaskorzeźby przedstawiające główne rzemiosła średniowiecza, a w późniejszym okresie gałęzie przemysłu. W kolejności od lewej: piwowarstwo, przędzalnictwo, tkactwo, obuwnictwo. Na elewacji południowej, tuż nad oknami pierwszego piętra, umiejscowiony jest długi fryz obrazujący obronę Kamiennej Góry podczas najazdu husytów. 

Z lewej strony fryzu umiejscowione są herby Wrocławia (stolica prowincji Dolny Śląsk) i Legnicy (siedziba Królewskiej Rejencji), z prawej zaś znajdują się herby Chełmska Śląskiego i Lubawki - miast powiatu kamiennogórskiego. W lewej części fasady budynku, na pierwszym piętrze, znajdują się trzy duże okna, których światła wypełniają witraże.

Za oknami tymi znajduje się sala obrad rady miejskiej. Zworniki tych okien zdobią głowy ludzkie, symbolizujące przedstawicieli stanów reprezentowanych w ówczesnych władzach miejskich. Między oknami witrażowymi widnieje rzeźba orła - symbolu wolności i godności oraz rzeźba sowy - tradycyjny symbol mądrości. Na prawo od wieży, szczytową część fasady wieńczy trójkątny fronton z herbem Kamiennej Góry. Pola trójkątnych naczółków nadokiennych pierwszego piętra zdobią maski twarzy ludzkich, które wyobrażają cztery temperamenty: choleryczny, sangwiniczny, flegmatyczny i melancholiczny. Wyżej, nad oknami pierwszego piętra, widać cztery puste pola, z których dawniej spoglądały znane postacie historyczne: Bolko I Surowy i Bolko II Mały (założyciele i dobroczyńcy miasta) oraz Fryderyk II (król Prus) i Wilhelm II (król Prus i cesarz Niemiec). Nad najwyższymi oknami umiejscowione są godła cechowe tych rzemiosł, które brały udział w budowie ratusza: murarzy, kamieniarzy, stolarzy, cieśli, blacharzy, kowali i ślusarzy. Do wnętrza ratusza wiodą wejścia przez trzy portale. Główne wejście prowadzi przez monumentalny arkadowy portal dźwigający balkon. Zworniki arkad nad schodami przyozdobione są lwimi paszczami. Na trzecim ze zworników widoczny jest herb miasta. Wejście przez lewy portal, obecnie nieczynne, dawniej służyło burmistrzowi, którego mieszkanie mieściło się na drugim piętrze ratusza.

Przez prawy portal schodziło się schodami do sali restauracyjnej.

Wewnątrz ratusza, w holu głównym, na początku balustrady umiejscowiona jest rzeźba siedzącego na tylnych łapach lwa, który podtrzymuje tarczę z herbem miasta. W oknie klatki schodowej znajduje się witraż, na którym w jego centralnej części znajdują się  dwa orły - herb Prus i herb Śląska. Lewa dolna część witraża przedstawia herb miasta, który zwieńczony jest koroną miejską. Na witrażu widnieje napis w języku niemieckim głoszący: "Masz sprawę przyjdź do ratusza". Obrzeże witraża zawiera motyw wijącego się ulistnionego konara dębu z żołędziami. U góry wśród liści dwie wiewiórki z żołędziami w łapach, u dołu sowa. W holu piętra na ścianie wiszą kamienne głowy Bolka I i Bolka II książąt świdnicko-jaworskich (są to kopie z nagrobków z Mauzoleum Piastów w Krzeszowie). Na pierwszym piętrze znajduje się gabinet burmistrza nakryty stropem kasetonowym. Wyposażenie stanowią neogotyckie meble. Na szczególną uwagę zasługuje stojący zegar z herbem Kamiennej Góry. Również na pierwszym piętrze znajduje się sala witrażowa nakryta, podobnie jak gabinet burmistrza, stropem kasetonowym. Po prawej stronie stoi kominek wykonany z piaskowca i ozdobiony herbem miasta.

Ratusz Miejski w Kamiennej Górze,  ze względu na wielką wartość kulturową, jest  priorytetem w planie zwiedzania wszystkich tych, którzy chcą zapoznać się walorami kulturowymi samego miasta. Poza turystycznym czynnikiem wyróżniającym obiekt, głównym zadaniem Urzędu jest załatwianie wszelkich spraw o randze administracyjnej – obsługa petenta w ujęciu sensu largo. W tym miejscu rodzi się wspólny problem dla niepełnosprawnego turysty, petenta, czy osób starszych. Miejsca godne uwagi z racji atrakcji turystycznej, poszczególne działy zajmujące się sprawami administracyjnymi, są trudno dostępnymi dla wyżej wymienionych osób. Naszym głównym celem, założeniem było sprawienie, aby Urząd Miasta w Kamiennej Górze stał się miejscem jeszcze bardziej znanym w środowisku turystycznym, aby jego wartość kulturowa rosła, by jak największa liczba osób mogła mieć możliwość zapoznania się z jego dobrami. W tym celu dokonaliśmy kolejnych inwestycji, które sprawiły, że miejsce to jest jeszcze bardziej unikatowym. Głównym rozwiązaniem, które wpłynęło na zniwelowanie przeszkód w dostępie dla turysty, czy petenta było zamontowanie windy. Wykonanie takiej inwestycji bezspornie sprawiło, że Urząd Miasta w Kamiennej Górze stał się miejscem o wiele bardziej dostępnym.

W niedalekiej przeszłości w budynku odkryto wielobarwną ozdobę malarska ścian, która wykonana została na tynkach ścian – polichromia. Pełni ona przede wszystkim funkcję, ornamentalną – estetyczną, wielokrotnie powtarzając ten sam wzór. Konieczna była jak najszybsza interwencja restauratorska, w celu uniknięcia całkowitego ich zniszczenia. W momencie, gdy polichromie zostały odrestaurowane całkowicie, stanowią jedną z pierwszych atrakcji zabytkowych dla wchodzących do budynku, celem zwiedzenia go, czy załatwienia sprawy o charakterze administracyjnych.

W latach siedemdziesiątych została wykonana elewacja Urzędu. Niestety, jakość i wykonanie budziła już wtedy zastrzeżenia. Do niedawna sama elewacja szpeciła przy czym jednocześnie zakrywała wszelkie, zewnętrzne walory artystyczne i historyczne samego budynku. Głównym założeniem w przypadku elewacji było oczyszczenie elementów kamiennych oraz wymiana tynków. Następnym etapem było zamontowanie iluminacji ścian zewnętrznych. Całość  podkreśliła idealnie wszelkie walory historyczne, artystyczne, wizualne stojącego w sercu miasta budynku – Urzędu Miasta.

Ostatnim etapem działań było zabezpieczenie wszelkich działań powyższych jak i tych, które zostały wykonane przed laty, czyli zamontowanie solidnego systemu antywłamaniowego oraz przeciwpożarowego. Obiekt o tak dużej wartości kulturowej i historycznej musiał być zabezpieczony przed niepożądanymi działania osób trzeci jak i zjawisk atmosferycznych. Dbanie o zapewnienia bezpieczeństwa takiemu dobru kulturowemu było działaniem koniecznym do spełnienia.

W ramach projektu zostały zrealizowane następujące prace budowlane przy Ratuszu Miejskim w Kamiennej Górze:

Wykonanie dźwigu osobowego wraz z dojściem, zasilaniem dźwigu, instalacja szybu:

Zaprojektowano szyb windowy z wykorzystaniem istniejącej konstrukcji murowanej klatki schodowej z wykonaniem niezbędnych podkuć i przemurowań o wymiarach: Szyb - 1750 x1750 mm(minimalne wymiary wewnętrzne) Podszybie -1100 mmNadszybie     -3500 mm. Dodatkowo przy montażu windy wykonane zostało dojście. Sam udźwig dźwigu hydraulicznego wynosi 630 kg. Przedmiot zamówienia obejmował zakup, dostawę oraz montaż dźwigu osobowego.

Odnowienie elewacji:

Renowacja elewacji Ratusza obejmowała odnowienie wszystkich wypraw ścian zewnętrznych oraz okładzin kamiennych. Odnowienie okładzin tynkarskich na pow. 1613m2 polegało na odbiciu starych tynków cementowych, oczyszczeniu i wzmocnieniu podłoża z cegieł a następnie wykonaniu nowych tynków mineralnych wybranego systemu renowacji. Nowe tynki były malowane farbami krzemianowymi o właściwościach hydrofobowych. W części parterowej elewacji zakładano wykonanie tynków renowacyjnych z wcześniejszym pokryciem podłoża preparatami grzybobójczymi. Okładziny z piaskowca, w ilości 1145m2, po dokładnym ciśnieniowym zmyciu i usunięciu wtórnych nawarstwień, były czyszczone i dezynfekowane środkami chemicznymi  oraz sposobem mechanicznym i za pomocą dłut. Ubytki kamienia zostały naprawione i spojone kolorystycznie z oczyszczonymi kamieniami. Całość okładzin kamiennych, po nałożeniu powłoki laserunkowej stwarzającej jednolitą unifikację kolorystyczną, była zabezpieczona środkami hydrofobowymi.